W środę 17 września 2025 r. o godz. 9:00 na skwerze przy rondzie w Stawkach odbędzie się uroczyste odsłonięcie pomnika Krzysztofa Karola Zajewskiego – posterunkowego Policji Państwowej, mieszkańca Aleksandrowa Kujawskiego, ofiary zbrodni katyńskiej.
Krzysztof Karol Zajewski (1907-1940)
Dnia 5 marca 1940 r. Ławrientij Beria – Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych ZSRR skierował do Józefa Stalina notatkę, w której po zdefiniowaniu, że polscy jeńcy wojenni oraz więźniowie w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy stanowią zdeklarowanych i nierokujących nadziei poprawy wrogów władzy radzieckiej, stwierdził, że NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych) uważa za uzasadnione rozstrzelanie 14,7 tys. jeńców i 12 tys. więźniów, bez wzywania skazanych i przedstawiania zarzutów, bez decyzji o zakończeniu śledztwa i bez aktu oskarżenia.
Zbrodni dokonano na Polakach, którzy w trakcie uzgodnionej z III Rzeszą agresji ZSRR na Polskę po 17 września 1939 r. zostali rozbrojeni na terytorium Polski w różnych okolicznościach i zatrzymani przez Armię Czerwoną jako jeńcy wojenni. Od wiosny 1940 r. więźniowie nie dawali znaków życia, a rodziny przestały otrzymywać korespondencję.
Ofiarą zbrodni Sowietów był również nasz bohater – aleksandrowianin Krzysztof Karol Zajewski. Urodził się 7 października 1907 roku. Był synem Józefa i Wiktorii z Opasińskich. Rodzice Zajewskiego byli niebogaci, wywodzili się z klasy robotniczej. Jak wynika z metryki sporządzonej w kościele parafialnym św. Jana Chrzciciela w Służewie, 9 października został ochrzczony. Rodzicami chrzestnymi zostali: Karol Opasiński ( brat matki ) oraz Józefa Komorowska. Dzieciństwo i wczesne lata młodzieńcze Krzysztofa Zajewskiego związane były z Aleksandrowem Kujawskim.
Z relacji Zdzisława Stannego wiemy, że pierwszą pracę podjął na posterunku Policji Państwowej w Aleksandrowie. Na początku lat trzydziestych z nieznanych nam przyczyn rodzina Krzysztofa Zajewskiego przeniosła się do Białegostoku. Tam poznał Helenę Wasilewską, którą poślubił w białostockiej Farze 28 stycznia 1932 r.
Od 1936 roku K. K. Zajewski pełnił służbę w Okręgowej Rezerwie Policji Państwowej – w IX Kompanii „I”- konnej , powołanej przez Komendanta Głównego Policji Państwowej. Oddziały Rezerwy przeznaczone były do zadań specjalnych, a w szczególności do samodzielnego prowadzenia akcji dla utrzymania bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego w miejscowościach, gdzie siły policji mogłyby okazać się niewystarczające.
Ze szczątkowych informacji dowiadujemy się, że w latach następnych pełnił służbę jako starszy posterunkowy – najpierw w III Komisariacie miasta Białystok przy ulicy Mickiewicza 7 , a tuż przed wybuchem II wojny światowej w IV Komisariacie mieszczącym się przy ulicy Piłsudskiego 47.
We wrześniu 1939 r. Krzysztof Karol Zajewski podzielił los tysięcy oficerów aresztowanych „na posterunku” przez naszych wschodnich sąsiadów. Został wywieziony przez Sowietów do obozu w Ostaszkowie. Jego nazwisko figuruje na liście wywózkowej NKWD opatrzonej datą 13 kwietnia 1940 r. Według tych list formowane były transporty jeńców wysyłanych na śmierć do więzienia NKWD w Kalininie (obecnie Twer). Daty śmierci nie da się precyzyjnie ustalić – należy zakładać, że minęło kilka dni od sporządzenia wspomnianej listy.
17 maja 1950 roku Sąd Grodzki w Białymstoku uznał K. K. Zajewskiego za zmarłego. Jego doczesne szczątki spoczywają na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 roku.
Opr. Marek Drużyński
Tablica epitafijna na cmentarzu wojennym w Miednoje
